Trong bài viết này chúng tôi tạm gọi quận Thốt Nốt thời Pháp thuộc và quận Thốt Nốt thời Việt Nam Cộng Hoà là quận Thốt Nốt cũ để phân biệt với quận Thốt Nốt ngày nay.
Thốt Nốt vốn là tên chợ, chính quyền Pháp lấy tên chợ đặt tên quận mới thành lập. Năm 1917, quận Thốt Nốt là một trong 3 quận của tỉnh Long Xuyên, gồm 2 tổng An Phú và Định Mỹ. Năm 1953, tổng An Phú được tách ra và trở thành quận Lấp Vò. Đến thời Việt Nam Cộng Hoà, quận Thốt Nốt là một trong 8 quận của tỉnh An Giang, gồm 9 xã. Năm 1962, xã Thạnh Phú bị tách ra giao cho tỉnh Phong Dinh. Năm 1964, quận Thốt Nốt nhận thêm xã Vĩnh Trinh vốn thuộc quận Châu Thành tỉnh An Giang.
Sau 30/4/1975, quận Thốt Nốt đổi thành huyện Thốt Nốt, thuộc tỉnh Hậu Giang.
Dưới đây chúng tôi thử tìm hiểu xem các làng/ xã thuộc 2 tổng An Phú và Định Mỹ và làng Vĩnh Trinh trước kia vốn là những thôn/ làng gì, sau đó bị chia tách hay sáp nhập ra sao. Nếu biết tên các ấp, chúng tôi cũng chép lại luôn. Chúng tôi sẽ nói về các làng/ xã thuộc tổng Định Mỹ nhiều hơn, một phần vì chúng tôi biết rất ít về các làng/ xã thuộc thôn An Phú, một phần vì chúng tôi mong rằng, qua bài viết này, chúng ta có thể tạm biết được nguồn gốc các phường thuộc quận Thốt Nốt ngày nay.
Để tiện tìm hiểu, chúng tôi ra làm 3 phần:
- Phần I: Từ thời Pháp chiếm Nam Kỳ đến 30/4/1975 (trong đó, đối với một số một số làng/ xã có liên quan đến quận Thốt Nốt ngày nay, chúng tôi sẽ xét đến năm 2008);
- Phần II: Truy ngược đến đời vua Gia Long;
- Phần Tóm tắt.
Ngoài ra, trong phần phụ lục, chúng tôi sẽ ghi đôi nét về đình Thạnh Hoà.
Vì thiếu tài liệu nên việc tìm hiểu gặp nhiều trở ngại, nhiều chỗ còn tồn nghi. Rất mong quí vị và các bạn hiểu cho.
Thốt Nốt, ngày 29/05/2015
Sửa lỗi và bổ sung ngày 15/06/2015.
