Ai nấy đều biết mỗi dân tộc có một bản sắc riêng nó giúp chúng ta phân biệt được dân tộc nầy với dân tộc khác. Bản sắc ấy vẫn thường phát lộ trong cuộc sinh hoạt hằng ngày, trong hành động cũng như trong cách phản ứng thuộc về tình cảm và tư tưởng.
Dựa theo quan niệm duy tâm, người ta cho đó là biểu thị « tinh thần » riêng của dân tộc ấy. Giải thích theo quan niệm thần bí, nó lại là « khí thiêng » của đất nước. Những lối lý luận tiên thiên này không thỏa mãn được sự thắc mắc của những người thiết thực hơn.
Dân tộc Việt-Nam cũng là một dân tộc đã có một cuộc sống lịch sử lâu dài bền bỉ và mãnh liệt. Tất nhiên nó phải có một cấu tạo xã hội riêng, một lối sinh hoạt riêng này. Cuộc sinh hoạt này trải qua bao thế kỷ, đã gây cho dân tộc Việt-Nam những cốt tính đặc biệt hằng giúp dân tộc tránh khỏi sự tan chìm trong khối dân tộc Hán là một dân tộc mà cái sức đồng hóa phi thường đã được lịch sử chứng tỏ rõ ràng. Hằng bao nhiêu dân tộc nhược tiểu bị dân tộc Hán chinh phục rồi bị nó nuốt dần : sự ấy đã đành. Đến những dân tộc đã thắng nó (Khiết-đan, Mông-cổ, Mãn-châu) cũng không tránh khỏi nó đồng hóa nốt, một khi các giống nầy chen sâu vào cuộc đời xã hội của dân tộc khổng lồ ấy.
Sống sát cạnh một lực lượng ghê gớm như vậy, dân tộc Việt-Nam đã bao phen bị cái khối to lớn kia đổ ụp lên đầu, thế mà còn vùng dậy được, đủ hiểu cái sức chịu đựng và chống đỡ của nó dẻo dai biết là ngần nào. Chính cái năng lực tranh đấu này đã giúp dân tộc Việt-nam tồn tại được cho tới ngày nay. Không những thế, nó còn giúp dân tộc Việt-nam đủ sức mạnh để lấn áp các dị tộc phương Nam đã hằng có những nền văn minh rực rỡ.
Đã là người Việt-nam, ai không băn khoăn tự hỏi : cái sức mạnh kia là cái gì, là thế nào ? Cái sinh lực kia dân tộc rút nó ở đâu ra ? Cái sinh lực ấy đã được cấu tạo bởi điều kiện địa dư, kinh tế, xã hội chính trị nào ?
Băn khoăn cùng một ý nghĩ như mọi người biết suy xét lành mạnh, chúng tôi đã dõi bước tiến triển của dân tộc qua lịch sử, cố khám phá ra những sức mạnh tiềm tàng đã giúp được một dân tộc mảnh khảnh và luôn luôn đói khát như dân tộc Việt-nam chiến thắng nổi mọi trở lực thiên nhiên và lịch sử để tồn tại và tiến hóa.
Cho đỡ lầm lạc trong cuộc thăm dò và khám phá, chúng tôi chỉ đứng vào địa vị khách quan, mong hướng dẫn được sự suy luận bằng một vài phương pháp khảo cứu dựa trên mấy định thức khoa học.
Trên lập trường này, chúng tôi gắng bầy tỏ tóm tắt những đặc tính cốt yếu của dân tộc. Chủ ý của chúng tôi là giúp những ai muốn nhìn thống quát cả cuộc tiến hóa của dân tộc suốt qua lịch sử để dò xét cái quá trình phát triển biện chứng sau này của nó.
L.Đ.T.
