Địa danh là những từ ngữ, những mẩu ngôn ngữ của một dân tộc đã tạc vào núi sông, ở những nơi mà họ đã từng cư trú. Trong địa danh luôn có ba yếu tố gắn chặt với nhau là: ngôn ngữ, xã hội và địa lý.
Đối với vùng đất Nam Bộ, bên cạnh những yếu tố chung, địa danh ở đây còn được hình thành dựa trên nhiều yếu tố khác như: địa lý, cư dân, điều kiện lịch sử, hoàn cảnh xã hội địa phương… và mang đậm dấu ấn lịch sử của một vùng đất mới.
Nằm trong Dự án “Công bố và phổ biến tài sản văn hoá – văn nghệ dân gian các dân tộc Việt Nam”, quyển sách “Nguồn gốc và địa danh Nam Bộ qua truyện và giả thuyết” là công trình nghiên cứu của tác giả Nguyễn Hữu Hiếu đã được xuất bản giúp bạn đọc có thêm kiến thức bổ ích, thú vị về nguồn gốc địa danh ở Nam Bộ. Sách do Nxb Thời đại ấn hành có độ dày 307 trang gồm hai phần nội dung:
Phần thứ nhất trình bày khái quát về địa danh Nam Bộ như: Đặc điểm của vùng đất Nam Bộ ảnh hưởng đến sự hình thành địa danh; Đặc điểm về chuyển hoá; Cấu trúc địa danh Nam Bộ. Về cấu trúc từ ngữ, địa danh có khi là mỹ từ, có khi được gọi nôm na, có vay mượn từ ngữ âm, ngữ nghĩa của ngôn ngữ khác… Mỗi địa danh ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử – văn hoá nhất định song không thể là bất biến mà có thể chuyển hoá qua nhiều hình thức (như rớt từ, nói trại âm, viết sai chính tả…) nên có một số địa danh từ lúc hình thành đến nay đã thay đổi. Có thể nói, tuy hình thành sau so với các vùng miền khác của đất nước, nhưng địa danh Nam Bộ vẫn luôn mang dấu ấn lịch sử, là di chỉ khảo cổ học, ghi và truyền lại hậu thế những đặc điểm về địa lý, lịch sử, văn hoá, ngôn ngữ của một vùng đất mới năng động, trù phú.
Phần thứ hai là những nghiên cứu, phân tích về đặc điểm của truyện tích và giả thuyết liên quan đến địa danh Nam Bộ giới thiệu 110 truyện tích và giả thuyết tiêu biểu liên quan đến nguồn gốc địa danh Nam Bộ như: ao Bà Om (Trà Vinh), ấp Giá Ngự (Cà Mau), bưng Sấu Hì (Đồng Tháp Mười), cù lao Ông Hổ, kinh Thoại Hà (An Giang), hòn Phụ Tử (Kiên Giang), núi Bà Đen (Tây Ninh), xóm Bà Đồ (Cần Thơ) v.v…
Trân trọng giới thiệu quyển sách đến bạn đọc.
